استان البرز-کرج

استان البرز

استان البرز به مرکزیت کرج بزرگ از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال به استان مازندران از غرب به استان قزوین و از شرق به استان تهران و از جنوب به استان مرکزی محدود میشود. این استان در جنوب ارتفاعات البرز مرکزی واقع شده است. توجه به موقعیت بسیار استراتژیک بعنوان چهارراه غرب و شمال کشور محسوب میشود که نقطه اتصال راه ترانزیتی 17استان پر جمعیت کشور است. این استان تنها یک اثر ثبت شده در فهرست هانی یونسکو به نام کاروانسرای ینگی امام در شهرستان ساوجبلاغ دارد

شهرستان کرج

کرج پس از تهران بزرگ ‌ترین شهر مهاجرپذیر ایران است و همچنین جمعیت این شهر نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران جوان ‌تر است. کرج یکی از شهرهای کوهپایه‌ای ایران است که در دامنهٔ رشته کوه‌های البرز واقع شده است. جلگهٔ پهناور کرج در مسیر راه ارتباطی وسایط نقلیه حامل کالاهای وارداتی و صادراتی از مرز ترکیه و آذربایجان و به مقصد تهران و بالعکس است. در اوستا از کرج و رود کرج نام برده شده است. هنوز برخی کوچه های آشتی کنان با دیوارهای نیمه کاهگلی و نیمه سیمانی بوی دوستی میدهند و چهارپایه چوبی پیرمرد همسایه دم درب خانه ای قدیمی تصویری از خاطرات قدیم را به قاب می کشد

برج میدانک

برج آرامگاهی میدانک یا برج تهمینه از مهم ‌ترین آثار تاریخی آسارای کرج است. برج سنگی روستای میدانک مربوط به سدهٔ ۷ و ۸ است و در ۶۰ کیلومتری کرج واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۵۷ با شمارهٔ ثبت ۱۵۹۶ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

کاروانسرای شاه عباسی

کاروانسرای شاه عباسی کرج که در این مبحث به معرفی آن می پردازیم، در جاده ابریشم و شاهراه ارتباطی شرق به غرب کشور قرارگرفته و تنها کاروانسرای درون ‌شهری ایران است. این کاروانسرا در ابتدای ساخت برای کاروان‌ ها و مرکب ‌هایشان مکان استراحت بوده و در اوایل دوران قاجاریه تبدیل به پادگان یا قلعه نظامی شد و در اواخر این دوره به عنوان مدرسه (موسوم به فلاحت) بکار رفته است. این کاروانسرای تاریخی در ۲۲ فروردین سال ۱۳۵۶ با شماره ۱۳۶۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

کاخ سلیمانیه

کاخ سلیمانیه در محدوده مرکزی شهر قدیم کرج در استان البرز واقع شده است. این بنا در دوران فتحعلی‌ شاه قاجار برای اقامت تابستانی در باغ بزرگی بنا شده است. اهمیت کاخ سلیمانیه به جهت دو نقاشی دیواری تالار اصلی آن است که توسط عبد الله خان نقاش ‌باشی از هنرمندان اوایل دوره قاجار کشیده شده است. این مکان در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۲۷ با شمارهٔ ثبت ۳۷۰ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

کاخ مروارید

کاخ مروارید یا کاخ شمس، کاخی در بلوار ارم مهرشهر کرج، واقع در استان البرز است که در سال‌های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ با زیربنای ۲۵۰۰ متر برای زندگی شمس پهلوی (فرزند رضا شاه) ساخته شد. سازه اصلی و طرح کاخ به شکل یک سفره‌ماهی است که صدفی آن را دربرگرفته‌است. این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ به شماره ثبت ۷۰۶۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت

حمام مصباح

حمام مصباح از مکان های دیدنی کرج در یکی از محله‌های قدیمی است و قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد. برای ورود به این حمام باید ۱۵ پله (حدود سه متر) پایین بروید. طاق‌های گنبدی و تودرتو و دریچه‌های دایره‌ای شکل از ویژگی‌های برجسته‌ی معماری این بنا هستند. از قسمت‌های مختلف این حمام می توان به رختکن، گرمخانه، شاه‌نشین و محل شستشو اشاره کرد. این اثر در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۸۰ با شماره‌ی ثبت ۳۷۹۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید

شهرستان اشتهارد

بقعه امامزاده زید و رحمان

بقعه امامزادگان زید و رحمان (ع) در غرب روستای رحمانیه (پلنگ آباد) در شهرستان اشتهارد قرار دارد و از جاذبه های استان البرز است. این بنا از نظر معماری دارای وی‍ژگی خاصی بوده و از بناهای شاخص مذهبی در منطقه محسوب می‌ شود. این بنا دارای سه گنبدخانه و متعلق به سه دوره تاریخی است، بطوریکه گنبد شرقی متعلق به دوره ایلخانی، گنبد غربی متعلق به دوره تیموری و گنبد شمالی در زمان صفویه به بنا الحاق شده است. امامزاده زید و رحمان به خاطر دارا بودن سه گنبد رفیع به امامزاده سه گنبدان نیز معروف است.این اثر در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ با شمارهٔ ثبت ۷۵۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

امامزاده ام کبری و ام صغری

بقعه امامزادگان ام کبری و ام صغری (س) از نوادگان امام موسی کاظم (ع)، در داخل بافت شهر اشتهارد با گنبد کاشی کاری شده نمایان است. قدمت بنای این امامزاده را به دوره صفوی نسبت می دهند و از مکانهای دیدنی استان البرز به شمار می ‌رود. این بنا در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ با شمارهٔ ثبت ۷۵۳ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در حال حاضر گلزار شهدای جنگ تحمیلی نیز در این مکان قرار دارد.

حسینیه صیادیه

در محله صیادیه شهر اشتهارد آثار تاریخی متعددی به چشم می خورد که می توان به حمام و حسینیه صیادیه اشاره کرد. این آثار در دوره قاجار ساخته شده اند و در دوره معاصر از نظر گردشگری اهمیت دارند. این آثار در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.

حمام صیادیه

حمام صیادیه اشتهارد با قدمت ۳۰۰ ساله در محله صیادیه و در مجاورت تکیه ۴۰۰ ساله این شهرستان قرار گرفته که در پرونده میراث ملی اشتهارد نیز به ثبت رسیده است

شهرستان ساوجبلاغ

اثر ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو

کاروامسرای ینگی امام

ینگی امام، میراثی به جامانده از دوران اسلامی است که به ثبت جهانی رسیده است. ساوجبلاغ کنونی در دوران صفوی روز‌های اوج قدرت خود را سپری کرده و با توجه به نزدیکی به استان قزوین که پایتخت اول صفویان بود، مورد توجه ویژه سلاطین صفوی بود که آثار آن هنوز باقی است.

سایر جاذبه های فرهنگی

امامزاده جعفر

بنای امامزاده جعفر در داخل شهر هشتگرد واقع شده و گرداگرد آن را دیواری احاطه کرده است. قدیمی ترین و اساسی ترین بخش این بنا حرم آن است. داخل بقعه فاقد هرگونه تزئین یا نوشته و کتیبه است. گورستانی تاریخی نیز در این منطقه وجود دارد که قدمت آن به قبل از اسلام برمی گردد. این مکان با شمارهٔ ۳۸۳۲ در تاریخ ۱۲/۶/۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پل برغان

پل برغان مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان ساوجبلاغ، بخش چندار، روستای برغان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۸۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

شهرستان طالقان

امامزاده هارون

در نزدیکی «روستای جوستان» شهرستان طالقان، آرامگاهی متعلق به یکی از فرزندان امام موسی کاظم (ع) قرار دارد که به نام «امامزاده هارون» شناخته می ‌شود. به نظر می‌ رسد که در زمان حکومت صفویان، شاه عباس اول و شاه طهماسب اول دستور به مرمت بقعه داده و سنگ مرمری سفید رنگ را که امروزه روی دیوار راهروی در ورودی مشاهده می‌ شود، در زمان صفویان و بر مدفن این امامزاده قرار داده ‌اند. این مکان در ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۰۵۶ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

کتیبه گردنه عسلک

سنگ نوشته گردنه عسلک مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان طالقان، بخش طالقان، روستای گراب واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۰۴۷ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ارژنگ قلعه

این قلعه در گذشته اثری ارزشمند و مهم برای جلوگیری از حملات احتمالی دشمنان در دوران اسماعیلیان بوده که اکنون تنهای بخشی از آن باقی مانده است. این قلعه در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۰۸۱ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

شهرستان نظر آباد

محوطه باستانی ازبکی

محوطه باستانی ازبکی یکی از محوطه‌ های باستانی ارزشمند فلات ایران واقع در شهرستان نظرآباد در استان البرز است. ازبکی محوطه باستانی گسترده ‌ای است که از یک تپه بلند مرکزی (تپه الف) و تعدادی تپه کوتاه تشکیل شده است. این محوطه باستانی صد هکتار وسعت دارد و متعلق به هفت هزار سال قبل از میلاد می باشد. کهن دژ این محوطه باستانی به تپه بلند ازبکی معروف است و در ۸ مهر ۱۳۵۲ با شمارهٔ ۹۵۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است

امامزاده چهل دختر

از بناهای قدیمی شهرستان نظر آباد امامزاده چهل دختر است که تاریخ ساخت آن به قرن هشتم هجری قمری می رسد، اگر چه در طی زمان بسیاری از نقاط آن مرمت و بازسازی شده است و این تعمیرات تا قرن ۱۲ هجری قمری ادامه یافته است. این امامزاده روزانه تعداد زیادی زائر به سوی خود جلب می کند ولی همچنان متروک مانده است.