استان قم-قم

استان قم

شهرستان قم تنها شهرستان استان قم در مرکز ایران است؛ بنابراین، موقعیت، مساحت و جمعیت آن با استان قم برابر است. این شهر مدفن فاطمه معصومه دختر موسی بن جعفر، پیشوای هفتم شیعه و به طور سنتی محل اقامت بسیاری از روحانیون بلندپایهٔ شیعه بوده و همچنین بزرگ‌ ترین حوزه علمیه‌ ایران و مرکز مدیریت حوزه‌ های علمیه ایران در این شهر مستقر شده است. اهمیت زیارتی این شهر در درجهٔ نخست مربوط به مرقد فاطمه معصومه بوده و سپس به دلیل وجود مزارهای متعدد علویان و نوادگان امامان و همین‌ طور مسجد جمکران است. این شهر پس از مشهد دومین شهر زیارتی ایران است. قم تنها کلان‌شهر ایران است که با مشکل آلودگی هوا روبرو نیست. شهر قم، با پنج شهر جهان پیمان خواهرخواندگی دارد.

اثر ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو

کاروانسرای دیرگچین

دیر گچین یکی از بزرگ‌ترین کاروانسراهای ایران است و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این اثر باعث شده آن را «مادر کاروانسراهای ایران» بنامند.بنای کاروانسرا مربوط به دوره ساسانی است و آن را در دوران سلجوقیان، صفویان، و قاجاریان مرمت و بازسازی کرده‌اند. شکل کنونی آن متعلق به دوران صفویه است. این کاروانسرا در زمان دوره قاجاریه ساخته شده است. در ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض، این کاروانسرا به‌همراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی دیگر (جمعاً ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان ایران) تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند

سایر جاذبه های فرهنگی

آرامگاهها و مساجد

حرم حضرت معصومه(ع)

حضرت معصومه عليها السلام در اول سال 173 هجري قمري در مدينه چشم به جهان گشود.پدرش امام هفتم شيعيان حضرت موسي بن جعفر عليه السلام و مادرش حضرت نجمه بود كه به علت پاكي و طهارت نفس به او طاهره مي گفتند.حضرت معصومه در 28 سالگي و در روز دوازدهم ربيع الثاني سال 201 هجري قمري در قم به شهادت رسيد كه امروز بارگاه ملكوتي و مرقد مطهرش همچون خورشيدي در قلب شهرستان قم مي درخشد و همواره فيض بخش و نورافشان دلها و جانهاي تشنه معارف حقاني است. این حرم در سال 1310 به شماره 127 درفهرست آثار ملی به ثبت رسید

مسجد جمکران

مسجد مقدس جمكران، در شش كيلومترى شهر مذهبى قم است. بنای اين مسجد، بيش از يك هزار سال پیش به فردی به نام شیخ حسن بن مثله جمکرانی مربوط می‌شود، به گفته او در بیداری با امام دوازدهم شیعیان، حضرت مهدی دیدار کرده است و حجت بن حسن دستور ساخت مسجد را به وی داده است. این مسجد برای شیعیان اهمیت خاص دارد و بویژه پس از انقلاب با وسعت دادن این مسجد بر رونق آن افزوده شده است.

مسجد امام حسن عسگری (ع) 

مردم قم از دیر زمان معتقد بوده اند که بخشی از مسجد کنونی، به امر امام حسن عسکری علیه السلام و توسّط وکیل خاصّ ایشان، جناب احمد بن اسحاق اشعری قمی و از محلّ سهم امام علیه السلام در قرن سوم هجری احداث شده است. این اثر تاریخی در تاریخ 22 آذر۱355 با شمارهٔ ثبت 1312 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

مسجد جامع

مسجد جامع قم از قدیمی‌ترین مساجد قم پس از مسجد امام حسن عسکری(ع) است. به‌خاطر اختلاف در گفته‌های مورخان، تاریخ دقیقی را نمی‌توان برای ساخت آن تعیین کرد؛ اما گفته شده در عهد سلجوقیان، بنای اصلی آن از جمله گنبدخانه شکل گرفت و دیگر قسمت‌های مسجد در دوره‌های پس از سلجوقی ساخته شد. این اثر تاریخی در تاریخ 5 آذر ۱۳۱2 با شمارهٔ ثبت  194به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

امامزاده حمزه

امامزاده حمزه گنبد شکل و شمایل بی‌ نظیر دارد و مشابه آن در هیچ‌ یک از گنبد های معمول معماری ایرانی-اسلامی دیده نشده است. در این مکان امامزاده شاه حمزه، پدرش حسین و جدش احمد خفته اند اما به دلیل شهرت و فضیلت شاه حمزه، این مکان به نام او یاد می شود. امامزاده شاه حمزه در خیابان آذر روبروی میدان کهنه قم واقع شده و متعلق به دوره صفویه است که به سبک حرم حضرت معصومه (س) ساخته شده است. این بنا در سال ۱۳۷۸ به شماره ۲۳۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

سایر جاذبه ها فرهنگی

گنبد های دروازه کاشان

مقابر باغ گنبد سبز مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام -قرن ۸ ه‍.ق است و در قم، خیابان انقلاب، جنب گلزار شهدا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

مناره میدان کهنه

منار میدان کهنه‌ از جاهای دیدنی قم و بناهای تاریخی و ارزشمند ایران است که در طول تاریخ مساجد بسیاری در مجاورت و در نزدیکی آن ساخته و تخریب شده که به آنها مسجد منار گفته می ‌شد. این منار در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۴۱۹ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مناره میدان کهنه از قدیمی ترین مناره های ایران و جهان است

خانه ملاصدرا کهک

خانه ملاصدرا از خشت خام، ملات گل و سقف با تیرهای چوبی ساخته شده است و دارای فضایی گیرا و قدیمی با سقفی بلند و پوشش گنبدی با دیوارهای سیاه و اندود گل و تزئینات گچبری ساده با کاربندی ‌های زیبا در سقف است که چهار طرف آن دارای فضاهایی چهار گوش مسقف بین تویزه‌ های جناغی شکل است که در مجموع، شبیه امامزاده‌ های دوره صفوی میباشد.خانه ملاصدرا در تاریخ ۵ دی ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۸۲۱ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

خانه تاریخی زند

این مکان تاریخی در محله چهارمردان واقع است و کوچه دسترسی به آن گذر قلعه می باشد که با توجه به فرم و مصالح به کار رفته در ساختمان، متعلق به دوره قاجار است یعنی خانه قدمتی حدوداً 130 ساله دارد. این خانه در تاریخ 25 تیرماه 1379 ش با شماره 2072 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در اختیار میراث فرهنگی استان قم قرار گرفت

جاذبه های طبیعت گردی

دریاچه حوض سلطان

دریاچه نمک حوض سلطان که به دریاچه ساوه قم و دریاچه شاهی هم معروف است، در استان قم واقع است. این دریاچه بزرگترین دریاچه  نمکی ایران است که هنگام بارش باران بدلیل صیقل یافتگی سطح آن، آینه ای به بزرگی دریاچه درست شده و تصاویر منحصر بفردی را خلق می کند. لازم به ذکر است که حوض سلطان در سال ۱۸۸۳ میلادی و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران قم تشکیل شد.

گنبد نمکی

کوه نمک قم در ۱۵ کیلومتری جاده قم به سمت جعفریه قرار گرفته و از جاذبه های طبیعی استان قم به شمار می رود. تاریخ زمین ‌شناسی گنبد نمکی قم به شصت میلیون سال قبل برمیگردد. گنبد نمکی طغرود که تنها گنبد نمکی متقارن جهان است، با دارا بودن دریاچه ای کوچک در دل خود پدیده ای طبیعی و منحصر به فرد به شمار می رود که در این منطقبه قرار گرفته است. در این گنبد، بلورهای نمک به صورت تیغه های مشخص و کنگره دار درآمده اند و مناظر زیبایی را خلق کرده اند. این گنبد خیلی بزرگ بوده و گسترش شمالی آن تا طول سه کیلومتر ادامه دارد.