گلپایگان
گلپایگان، سرزمین چهار اقلیم ایران‌زمین، از توابع استان اصفهان می باشد که در شمال غربی این استان واقع شده است. این شهر که نقطه مشترک سه استان اصفهان، مرکزی و لرستان است؛ با شهرهایی چون خوانسار، خمین، محلات، میمه و الیگودرز همسایه می باشد. این شهر باستانی با قدمتی ۸ هزار ساله، روزگاری در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است و مردمان آن با نژاد آریایی، به زبان فارسی سخن می گویند. از رسوم این شهر می توان به عروس قنات و آیین علم کشان اشاره نمود. کباب گلپایگان که یکی از برترین غذاهای سنتی این شهر است؛ مهارت پخت آن در فهرست آثار نا ملموس ملی به ثبت رسیده است. از سوغات این شهر می توان به عسل، فرش، گلیم، جاجیم و منبت اشاره نمود.
معروف ترین بناهای مذهبی گلپایگان
مسجد جامع گلپایگان
مسجد جامع گلپایگان که قدمت آن به دوران سلجوقیان می رسد؛ در تاریخ ۵۰۸ هجری قمری، توسط «ابوعمر بن محمد قزوینی» ساخته شده است. این مسجد که بر روی یک آتشکده ساسانی بنا شده، بارها مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. از جمله مرمتی به سرپرستی آندره گدار فرانسوی در سال ۱۳۱۰ را می توان اشاره نمود. در دوران فتحعلی شاه قاجار نیز شبستان های دو طرف گنبد و بناهای شرقی و غربی گنبد احداث شدند. این بنا تمام آجری با پی ریزی سنگ است که تزیینات گچ بری آن دوران، در آن مشاهده می شود. مسجد جامع گلپایگان، در تاریخ ۹ مرداد ۱۳۱۲ با شماره ۱۹۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
امام زاده هفتده تن
امام زاده هفتده تن واقع در گلپایگان است که قدمت آن به دوران شاه عباس اول و سال ۱۰۳۲ ه.ق می رسد. از جمله تزیینات این بنا می توان به کاشی کاری زیبایی روی هشت گوش گنبد، وجود کتیبه کاشی معرق نفیس در ورودی و کتیبه چوبی منبت کاری شده زیبایی اثر استاد عبدالحسین اشاره کرد. همچنین بقعه این مکان، از جمله کارهای بسیار زیبای معماری عهد صفویه می باشد که به دستور سردار امام قلی خان ساخته شده است و دارای کاشیکاری معرق و کتیبه ای به خط کوفی است. بنای امام زاده هفتده تن، در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شماره ثبت ۲۹۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بقعه‌امامزاده سیدالسادات
بقعه امام زاده سید السادات که قدمتی ۸۰۰ ساله دارد و متعلق به قرن هشتم ه.ق و دوران ایلخانیان است؛ با توجه به سنگ نبشته در ورودی، محل دفن سه تن از فرزندان امام موسی کاظم (ع) می باشد. از جمله ویژگی های این مکان می توان به گنبد فیروزه ای رنگ با ارتفاع ۹ متر، وجود ایوان، غرفه ها در دو طبقه و سه در ورودی آن اشاره کرد. بعلاوه این مکان از لحاظ موقعیت در مجاورت مسجد جامع گلپایگان قرار گرفته است. این امام زاده در تاریخ ۲۲ فروردین ۱۳۴۶ با شماره ۶۴۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
سایر بناهای مهم گلپایگان
مناره گلپایگان
مناره یا میل گلپایگان متعلق به دوران سلجوقیه است که قدمتی حدود نه قرن دارد. این مناره، با ارتفاعی حدود ۱۸ متر، یکی از بلند ترین مناره های تاریخی ایران محسوب می شود. به نظر می رسد که کاربرد این مناره، استفاده آن به عنوان یک راهنما برای کاروانیان بوده است به این صورت که چراغی را بر بالای آن روشن می کردند و مسیر برای آنها نمایان می شده است. میل دارای دو در، کتیبه‌ای به خط کوفی بدون تاریخ، منقوش به آیات قرآن و نیز دو راه پله با ۶۴ پله است. میل گلپایگان در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۱۵ با شماره ۲۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کبوترخانه گلپایگان
کبوترخانه گلپایگان با قدمتی متعلق به دوران قاجار، در قدیم محلی برای ورود کبوتر و جمع آوری فضولات این پرنده برای کشاورزی به عنوان کود بوده و به همت کشاورزان این منطقه ساخته شده است. این مکان، در زمستان ها مکانی گرم و در تابستان ها مکانی خنک بوده است. قطر تمامی سوراخ های این بنا به یک اندازه بوده است به گونه ای که هیچ حیوان یا پرنده دیگر نمی توانسته وارد آن شود. برای این سوراخ ها از تنبوشه یا لوله های سفالی بهره می بردند.
ارگ تاریخی گوگد
ارگ تاریخی گوگد یا ارگ علیخوانی، واقع در شهر گوگد از توابع شهرستان گلپایگان، دومین بنای بزرگ خشتی، گلی ایران که قدمی حدود ۴۰۰ سال دارد، می باشد. این ارگ که در گذشته به عنوان کاروانسرا و در زمان جنگ به عنوان دژ نظامی مورد استفاده قرار می گرفته است؛ امروزه به عنوان هتلی سه ستاره مورد استفاده قرار می گیرد. در گذشته به دلیل قرار گیری این ارگ در مسیر جاده ابریشم، کاربری تجاری نیز داشته است. این اثر در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۵۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برخی از خانه های تاریخی گلپایگان
خانه معظمی ها
خانه معظمی های گلپایگان، متعلق به دوره قاجار و محل زندگی خاندان معظمی ها بوده است. این خانه که در محله قدیمی سر رباطان قرار گرفته است؛ در تاریخ ۱۳۸۴/۱۲/۱۶ به شماره ۱۴۳۹۶ در مجموعه آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه شجاع نظام
خانه شجاع نظام از آثار دوره قاجار و متعلق به خاندان شجاع نظام بوده است.این خانه که پس از مرمت در سال ۱۳۸۰، به عنوان اقامتگاه بوم گردی مورد استفاده قرار گرفت؛ در یک طبقه و دارای حیاطی مرکزی است. این بنا، در سال ۱۳۸۴ نیز جزء آثار ملی ایران به ثبت رسید.
سایر مکان های مهم گلپایگان
تنگ غرقاب
تنگه غرقاب منطقه ای در روستای غرقاب یا تیمره شهرستان گلپایگان است. در این منطقه سنگ نوشته هایی مربوط به ادوار گوناگون تاریخی از هفت هزار سال پیش تا قرن هشتم هجری قمری، موجود می باشد. بیشترین سنگ نگاره ای که به چشم دیده می شود؛ از حیواناتی همچون بز کوهی و صحنه هایی از شکار است که می توان آن را نمادی از قداست دانست. علاوه بر این نقوش می توان کتیبه هایی را به خط پهلوی(ساسانی) و خط کوفی(سلجوقی) نیز در این منطقه مشاهده نمود.
بازار چهارسوق گلپایگان
بازار چهارسوق یا بازار سنتی گلپایگان، بازاری مسقف با سقفی ضربی و آجری به سبک دوران سلجوقیه است. این بازار متشکل از بخش‌هایی همچون بازار مسگرها، بازار اصلی، بازار گیوه‌دوزان، بازار کوزه‌گرها، بازار فرش‌فروشان و بازارهای متعدد دیگری به همراه چندین پاساژ می باشد. این مکان به عنوان یک راه ارتباطی بین مناره‌ی گلپایگان یعنی بلندترین مناره‌ی قرن ۵ هجری قمری با ارتفاع ۱۸ متر و مسجد جامع گلپایگان است. بازار سنتی گلپایگان در سال ۱۳۸۴ به شماره ۱۴۴۴۰ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نظر خود را ثبت کنید